اسهال مسافرتی یا به اصطلاح عامیانه آب به آب شدن یکی از بیماری های شایع در مسافرت است. در بیماری اسهال، خروج مدفوع به صورت شل و آبکی در فواصل کوتاه اتفاق می افتد و با حالت تهوع و دل پیچه همراه است. به طور تخمینی 20 تا 50 درصد مسافران در دنیا در طول سفر به آن مبتلا می شوند. علت این بیماری عوامل عفونی زا و ویروس ها است و علاوه بر این موارد، نوع تغذیه در سفر نیز در بروز اسهال در مسافرت موثر است. ابتلا به هر نوع بیماری چه در سفر تفریحی باشید و چه در سفرهایی مثل کوهنوردی، لذت و آرامش را از شما و همراهانتان سلب می کند. دقت به نوع تغذیه در سفر و همچنین توجه به غذای مناسب کوهنوردی، از بروز این بیماری پیشگیری می کند.
عامل اسهال مسافرتی
میکروب ها و باکتری هایی که در ظروف و آب های آلوده وجود دارد در بروز اسهال در مسافرت نقش مهمی دارند. نمونه ای از این ویروس ها، نوروویروس و روتاویروس هستند. همچنین تغییر رژیم غذایی و استفاده نکردن از گروه های مختلف غذایی از دیگر علل بروز این مشکل به شمار می روند. استفاده از تمامی گروه های غذایی از جمله کربوهیدرات ها، پروتئین ها، چربی ها و ویتامین ها به پیشگیری از آن کمک می کند.
علائم اسهال در زمان مسافرت
علائم این بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد. هرچند که می توانند متنوع باشند، اما برخی از رایج ترین علائم این بیماری، شامل موارد زیر می باشند:
- درد شکمی: دردهای مختلف در ناحیه شکم، می تواند از خفیف تا شدید باشد.
- احساس ضعف و خستگی: احساس تهوع و در برخی موارد استفراغ نیز ممکن است رخ دهد.
- افزایش مصرف مایعات: افزایش نیاز به مصرف مایعات به دلیل آبسه شدگی ناشی از اسهال ایجاد می شود. برای جبران آب از دست رفته بدن پیشنهاد می شود از آب میوه های تازه مثل هلو و سیب استفاده شود. همچنین از آب معدنی، دوغ و حتی کمپوت های سیب و به ویژه هلو (بدون شکر) از راه های جبران این کمبود هستند.
- تب (در برخی موارد): افزایش دمای بدن به علت عفونت ممکن است باعث تب شود. به این نوع اسهال، اسهال ویروسی (باکتریال) هم گفته می شود.
علائم این نوع بیماری معمولاً در مدت چند روز بهبود می یابند. اگر علائم بهبود نیافته و یا شدت یافته باشند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگر همراه با اسهال علائم شدیدی مانند خشکی دهان، ادرار کم، سردرد شدید یا سایر علایم ناراحت کننده دیگری را تجربه کنید، به سرعت به مرکز بهداشت یا بیمارستان محلی مراجعه کنید.
تفاوت علائم اسهال در بزرگسالان و کودکان
علائم این بیماری در بزرگسالان و کودکان تفاوت هایی دارد که با توجه به این علامت ها می توان تصمیم بهتری برای بهبود بیماری بگیرید.
در بزرگسالان علائم به صورت زیر است:
- اسهال بیشتر از دو روز
- کم آبی شدید
- درد شدید در روده بزرگ
- وجود خون در مدفوع یا مدفوع سیاه رنگ
- تب 39 درجه سانتی گراد
در کودکان علائم به صورت زیر است:
- استفراغ مداوم
- تب 39 درجه یا بالاتر
- وجود خون در مدفوع
- خشکی دهان
- گریه بدون اشک
- حالت های غیر معمول در خواب
- خواب آلودگی متفاوت
- کاهش حجم ادرار
افرادی که مستعد اسهال مسافرتی هستند
اسهال در مسافرت می تواند هر کسی را در سفرهای گردشگری یا مسافرت به مکان های جدید، تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، تعدادی از افراد بیشترین احتمال ابتلا به این مشکل را دارند. افراد زیر به عنوان گروه های مستعد تر به اسهال در زمان مسافرت شناخته می شوند:
- مسافرت به مکان های جدید برای افرادی که به مکان هایی جدید مسافرت با شرایط جدید می روند، بنا به تغییر شرایط و در بسیاری از موارد استرس، امکان بروز بیشتری دارد.
- همچنین افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند افراد مسن، کودکان، یا افرادی که دارای بیماری های مزمن هستند، به راحتی به این بیماری مبتلا می شوند.
- افراد با مشکلات گوارشی که قبلاً مشکلات گوارشی مانند آسیب به روده، یا عفونت های گوارشی داشته اند، به احتمال بیشتری به این بیماری مبتلا می شوند.
- افرادی که از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند چون مصرف آنتی بیوتیک ها می تواند ترکیب میکروبی روده را تغییر داده و به این بیماری منجر شود.
- افرادی که با حیوانات مختلف در تماس هستند، خصوصاً در مناطقی که حیوانات با انسان ها در تماس هستند، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- افرادی که در مکان هایی با آلودگی آب و غذا رفت و آمد می کنند و سفر به مناطق با آلودگی آب یا غذا ممکن است خطر ابتلا به اسهال در مسافرت را افزایش دهد.
روش های درمان اسهال مسافرتی
برای درمان معمولاً بسته به شدت علائم و علت ایجاد آن روش های درمانی تعیین می شود. اگر اسهال شدید نباشد، ممکن است خود به خود بهبود یابد. اما در صورت بروز علائم شدید یا طولانی مدت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برای درمان اسهال در مسافرت بهتر است به موارد زیر توجه کنید.
مایعات و الکترولیت ها
مصرف مایعات بسیار مهم است تا از دهیدراسیون (افت حجم مایعات در بدن) جلوگیری شود. نوشیدن آب، نوشیدن مایعات الکترولیتی (مثل نوشابه های الکترولیتی یا محلول های آب و سدیم) و مصرف سوپ های خوراکی می تواند کمک کند.
داروهای ضد اسهال
برخی از داروهای ضد اسهال، مانند لوپرامید، می توانند کمک به کنترل علائم اسهال کنند. اما قبل از استفاده از هر دارویی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
آنتی بیوتیک ها
در مواردی که اسهال مسافرتی به عنوان نتیجه عفونت با باکتری ها شناخته می شود، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را تجویز کند. اما آنتی بیوتیک ها تنها در صورت نیاز و با تجویز پزشک مصرف شوند.
تغییرات در رژیم غذایی
اجتناب از مصرف غذاهای آلوده و ناامن، مانند میوه ها و سبزیجات تازه، غذاهای پخته، ماهی خام، آب ناپخته و مواد غذایی که در شرایط بهداشتی نامناسب نگهداری شده اند.
استراحت
استراحت کافی به بدن کمک می کند تا با عفونت مقابله کند و سریع تر بهبود یابد. در طول بیماری، فعالیت های فیزیکی را محدود کنید.
مشاوره پزشکی
در صورت بروز علائم شدید یا طولانی مدت اسهال، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
تهیه و نگهداری غذاها موثر در بروز بیماری اسهال مسافرتی
تهیه و نگهداری غذای مسافرتی مهارتی است که می تواند در سفرها به شما کمک کند تا از غذاهای سالم و خوشمزه بهره مند شوید و از بروز بیماری های مختلف جلوگیری کنید. انتخاب غذاهایی که به سرعت فاسد نمی شوند، بسیار مهم است. مواد غذایی خشک مانند نان، کلوچه، حبوبات و میوه های خشک معمولاً برای مسافرت مناسب هستند. تهیه غذاها با دقت زیاد، از تهیه غذاهایی که به سرعت فاسد می شوند، مثل غذاهای آبکی یا غذاهای پر شیرینی اجتناب کنید. اگر قصد کوهنوردی در تابستان و حتی زمستان را دارید حتما با خود غذاهای خشک مانند آف کوک به همراه داشته باشید.
از مواد تازه و به روز استفاده کنید و در صورت امکان، غذاها را در همان روز تهیه کرده و مصرف کنید. توجه به محدودیت های غذایی داشته باشید و در صورت داشتن محدودیت های غذایی، مانند حساسیت یا رژیم غذایی خاص، مطمئن شوید که غذاهایی که تهیه می کنید، این محدودیت ها را رعایت کنند. تهیه و نگهداری غذای مسافرتی نیازمند برنامه ریزی و دقت است. با رعایت این نکات، می توانید از غذاهای خوشمزه و سالم در سفرهای خود بهره مند شوید. استفاده از داروها باید تحت نظر پزشک باشد و اجتناب از مصرف آنتی بیوتیک ها بدون نظر پزشک توصیه می شود، مگر در مواردی که پزشک تجویز کرده باشد.
عوارض بیماری اسهال مسافرتی
ابتلا به تمام بیماری ها عوارضی برای افراد به دنبال دارد. در اسهال مسافرتی علاوه بر اینکه ادامه سفر را با کندی یا توقف مواجه می کند می تواند عوارض ناخوشایندی از جمله موارد زیر را داشته باشد:
- کم آبی متوسط یا شدید بدن
- استفراغ مداوم
- تب بالا
- مدفوع خونی و یا درد شدید در شکم و روده بزرگ
در پایان
اگر قصد سفر دارید یا به سفرهای کوهنوردی می روید با رعایت نکات بهداشتی و رعایت اصول غذایی از بیماری هایی مثل اسهال در مسافرت، سفری خوب را برای خود و همراهانتان رقم بزنید. با توجه به اصول تهیه غذای مناسب کوهنوردی و مسافرتی و نحوه نگهداری آنها می توانید در پیشگیری از ابتلا به اسهال مسافرتی جلوگیری کنید.